Wat is de sociale zekerheid?

De sociale zekerheid is een federaal, intergenerationeel systeem van gewaarborgde solidariteit. Enerzijds garandeert de sociale zekerheid een herverdeling van de rijkdom. Anderzijds verzekert de sociale zekerheid je tegen bepaalde sociale risico’s. De bedoeling is iedereen een verzekering te bieden die de hoogst mogelijke vervangingsratio van een inkomen uit arbeid garandeert. Dit is wat het onderscheidt van de bestaanszekerheid. De sociale zekerheid staat dus in voor een vervangingsinkomen bij loonverlies, biedt een aanvulling op je inkomen wanneer je bepaalde kosten hebt (bv. ziekte of een kind) of vervangt je inkomen als je onvrijwillig werkloos bent. Vroeg of laat krijgt iedereen er wel mee te maken. 

De sociale zekerheid bestaat uit 7 takken: 

❶ Het pensioen dat je krijgt op je oude dag; 

❷ De uitkering die je krijgt wanneer je job verliest; 

❸ De verzekering in het geval je een arbeidsongeval hebt; 

❹ De verzekering in het geval je een beroepsziekte hebt; 

❺ De gezinsbijslag, dat is het kindergeld, een bedrag dat je krijgt om je kinderen helpen groot te krijgen, ondanks de regionalisering 

❻ De gezondheidszorgen, namelijk het lidmaatschap bij een ziekenfonds dat tussenkomt in de terugbetaling van medische zorgen, medicatie en je eventueel een uitkering geeft als je door ziekte niet kan werken; 

❼ De jaarlijkse vakantie, dat wil zeggen de 20 betaalde vakantiedagen waar iedereen recht op heeft. 

De sociale zekerheid speelt duidelijk een grote rol in ons dagelijks leven. Ook al beseffen we dat misschien niet altijd. 

Als werknemer sta je een deel van je brutoloon af om bij te dragen aan de sociale zekerheid. Een deel van je brutoloon krijg je niet op je rekening maar wordt doorgestort aan de sociale zekerheid door je werkgever. In principe gaat het om uitgesteld loon. De sociale zekerheid is daarom van de gemeenschap. Het is niet de bedoeling om de sociale zekerheid te gebruiken om de begroting in orde te krijgen. 

Daarom is een goede financiering nodig. Elke vermindering van de socialezekerheidsbijdragen voor de werkgevers, is een klap voor de sociale zekerheid en onze verworvenheden. De samenleving evolueert en er ontstaan nieuwe behoeften die ook gedekt moeten worden (kinderopvang, ouderdomsverzekering …). We moeten antwoorden vinden binnen onze sociale zekerheid door de financiering te versterken. 

Onze sociale zekerheid kreeg het de laatste jaren zwaar te verduren vanuit het neoliberale regeringsbeleid. Hier blijven wij ons tegen verzetten!

Hoe is onze sociale zekerheid ontstaan?

De sociale zekerheid, zoals we haar vandaag kennen, bestaat sinds 1944. Maar de kiem werd gelegd in de 19de eeuw. Zekerheid en stabiliteit waren altijd al belangrijk voor mensen. In de 19de eeuw begonnen vakbonden ‘sociale verzekeringen’ te organiseren. Deze waren doorgaans voor één bepaalde groep en één bepaald risico. Stilaan kwam de overheid – onder druk van de vakbonden – wel meer en meer tussen. In de 20ste werden sommige verzekeringen bijvoorbeeld verplicht. Na Wereldoorlog II tekenden de vakbonden samen met de werkgevers het sociale zekerheidsysteem uit zoals we het vandaag kennen. Het is een verzekering gebaseerd op solidariteit tussen werkenden en niet-werkenden, zieken en niet-zieken en hoge inkomens en lage inkomens. De ‘Besluitwet betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders’ werd in 1944 door socialistisch minister van Arbeid en Sociale Voorzorg, Achiel Van Acker, geratificeerd. Deze wet maakt alle sociale verzekeringen verplicht en is het kader van onze sociale zekerheid.

Waarom is de sociale zekerheid belangrijk?

Omdat onze sociale zekerheid werkt. België scoort niet goed als we het armoederisico vergelijken met dat van de rest van Europa. Vóór de tussenkomst van belastingen of sociale zekerheid (dus voor de herverdeling) zou 4 op 10 Belgen in de problemen komen. Kijken we na de tussenkomst van onze sociale zekerheid en fiscaliteit dan daalt de kans op armoede enorm. Dat wil zeggen dat het systeem werkt. Hoewel het nog beter kan. Het armoederisico in België is 15%. 1 op de 7 Belgen heeft een inkomen onder de Europese armoedegrens.

Enkele uitspraken die we wel eens horen …

Moeten we niet besparen op de sociale zekerheid? Het systeem is onbetaalbaar geworden!

Sommige politici vinden dat we moeten besparen op de sociale zekerheid om het systeem te ‘redden’. Zo bespaarde de regering-Michel 1,7 miljard in de gezondheidszorg over de periode van 2014-2018. Maar dat is een vals argument. Wat die politici vergeten te zeggen dat de financiering van onze sociale zekerheid de laatste jaren door hen werd uitgehold. De werkgevers kregen cadeaus in de vorm van een vermindering van patronale bijdragen (het deel dat de werkgevers doorstorten voor de sociale zekerheid). Deze regering besloot ook nieuwe vormen van arbeid toe te laten die geen extra tewerkstelling creëren en niet bijdragen aan de sociale zekerheid zoals onbelast bijverdienen en flexi-jobs. Dat wil zeggen dat de sociale zekerheid dubbel verliest: geen bijdragen uit extra tewerkstelling en geen bijdragen uit die nieuwe vormen van arbeid. Ze focussen op de kosten en niet op de inkomsten van de sociale zekerheid. Op die manier wordt ze uitgehold.

Ik betaal nu mee voor de anderen! Ik zou liever een groter deel van mijn brutoloon hebben. Ik kan mezelf wel verzekeren tegen tegenslag

Als individu is het heel moeilijk om jezelf even goed te beschermen als de sociale zekerheid dat doet. Laten we eerst naar de financiering kijken. 24% van de inkomsten van de sociale zekerheid komt uit de bijdragen van de werknemers. 52% komt van het deel van jouw brutoloon dat je werkgever bijdraagt. Een privéverzekering betaal je altijd 100% uit eigen zak. Een deel van jouw brutoloon gaat inderdaad naar de sociale zekerheid maar dat krijg je (deels) terug op de dag dat jij er beroep op doet. Daarom noemen we het uitgesteld loon. Ten tweede is dit weinig solidair en dreigen veel mensen uit de boot te vallen. De sociale zekerheid biedt de meest volledige bescherming voor iedereen.

Onze alternatieven

Om een sterke sociale zekerheid te garanderen, eisen wij:

• Dat de bedrijven hun bijdragen (opnieuw) betalen;
• Een alternatieve financiering via een algemene sociale bijdrage en belasting op vermogen. Niet via BTW en accijnzen. Dat is onrechtvaardig omdat deze niet progressief zijn;
• Elke toekomstige vermindering van de bijdragen moet verbonden zijn aan meer effectieve tewerkstelling (of behoud in het geval van een herstructurering);
• De creatie van kwaliteitsvolle jobs en een degelijk brutoloon om de financiering van de sociale zekerheid te garanderen.